İŞ YERİ AÇMA
İş yeri Açmalarda; 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 30. maddesine göre, bu Kanun Kapsamında bulunan mesleklerde (133 meslek dalı) Ustalık Belgesi istenmektedir. İş yeri sahibinin Ustalık Belgesi yoksa yanında çalıştırdığı elemanların Ustalık Belgesiyle de İşyeri açabilir. 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 102. maddesine göre "Ticaret Siciline kayıtlı olanlardan 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda öngörülen Ustalık Belgesi istenmez." Hükmü Ustalık Belgesiz de işyeri açılabilir anlamına gelmemektedir. Yani bir işletmeci farklı mesleklerle ilgili işyeri açmak isteyebilir. Her açacağı işyeri için kendisine ait Ustalık Belgesi olması mümkün değildir.. Ancak çalıştırdığı kişilerin Ustalık Belgesi olması gerekir. Bu durumda Ustalık Belgesi olan kişinin o işyerinde çalıştığına dair Noter sözleşmesi ya da sigorta hizmet belgelendirmesi istenir. Ustalık Belgesi istenmesindeki amaç Kanunun 30. ve Yönetmeliğin 293. maddelerinde de öngörüldüğü gibi, Kanun kapsamındaki mesleklerde, bir iş yerinde, alanında yaptığı işe uygun meslekî eğitim almış olanların istihdam edilmesidir.
MESLEKÎ EĞİTİM KANUNU(1)
(Değişik: 29/06/2001-4702 K/22)
KANUN NO : 3308 KABUL TARİHİ: 5.6.1986
Yayımlandığı Resmî Gazete Tarih : 19/06/1986 Sayı : 19139
Değişiklik Yapan
Kanun No Tarih Resmî Gazete Tarihi Resmî Gazete No
3824 25/06/1992 11/07/1992 21281
4306 16/08/1997 18/08/1997 23084
4684 20/06/2001 03/07/2001 24451
4702 29/06/2001 10/07/2001 24458
Sözleşme Yapılması
MADDE 13- (Değişik birinci fıkra: 29/06/2001-4702 K/11 md.) Bu Kanun kapsamında bulunan il ve mesleklerde faaliyet gösteren iş yerleri, Bakanlıkça tespit edilecek illerde ve meslek dallarında on dokuz yaşından gün almamış kişileri çıraklık sözleşmesi yapmadan çalıştıramazlar. Meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının örgün eğitim programlarından mezun olanlar ve kalfalık belgesi sahipleri bu hükmün dışında tutulur.
İşyeri sahibi, aday çırağı ve çırağı çalıştırmaya başlamadan önce bunların velisi veya vasisi veya reşit ise kendisi ile yazılı çıraklık sözleşmesi yapmak zorundadır.
Çıraklık sözleşmesi; çırağın sözleşme süresi içinde reşit olması halinde, çırağın rızasıyla, işyeri sahibinin değişmesi halinde yeni işyeri sahibi aynı mesleği sürdürüyorsa ve rızasıyla devam eder, aynı mesleği sürdürmüyorsa sözleşme feshedilir. Fesih halinde çırağın önceki çalışmaları geçerli olup; yeni yapacağı çıraklık sözleşmesi ile çıraklık statüsünü devam ettirerek çıraklık süresini ve eğitimini tamamlar.
(Değişik dördüncü fıkra: 29/06/2001-4702 K/11 md.) Bu Kanunun uygulandığı yer ve meslek dallarında 818 sayılı Borçlar Kanununun çıraklık sözleşmesine dair hükümleri ile onsekiz yaşını doldurduktan sonra sözleşmesi devam eden çıraklar hakkında 1475 sayılı İş Kanununun, İşçi Sağlığı ve Güvenliği başlıklı beşinci bölümünde yer alan hükümleri dışındaki hükümler uygulanmaz.
İşyeri açma
MADDE 30- (Değişik: 29/06/2001-4702 K/18 md.) Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilir.
Bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlar işyeri açacaklardan, meslek odaları ise işyeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorundadır.
Bu işyerlerinde alanında meslekî eğitim almış olanlar istihdam edilir. İstihdam edilenlerin almaları gereken eğitimin seviyesi, türü ile halen çalışanların durumu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
İşyeri sahipleri veya o işyerinde çalışan ustalık belgesi sahipleri, ustalık belgelerini işyerlerine asar.
Ustalık belgesi sahibi olanlar bu haklarını on sekiz yaşını tamamlayana kadar kullanamaz.
Teknik lise mezunları veya meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının dört yıllık eğitim programlarından mezun olanlara, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan, mesleklerinde bağımsız İşyeri Açma Belgesi verilir.
MESLEKÎ VE TEKNİK EĞİTİM YÖNETMELİĞİ
Yayımlandığı Resmî Gazete Tarih : 03/07/2002 Sayı : 24804
Yükümlülüklerini yerine getirmeyenler
Madde 293– Kanunun;
a) 9 uncu maddesine göre ilköğretimi bitirmiş olanları, bir mesleğe hazırlamak amacı ile çıraklık dönemine kadar iş yerlerinde aday çırak olarak eğitmeyenlere,
b) 10 uncu maddesine göre 14 yaşını doldurmayanları, en az ilköğretim okulu mezunu olmayanları ve bünyeleri ile sağlık durumları girecekleri mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmayanları çalıştıranlara;
c) 10 uncu maddesine göre Bakanlıkça belirlenen esaslar dışında çırakları ağır, tehlikeli veya özellik arzeden mesleklerde çalıştıranlara,
d) 12 nci maddesine göre aday çırak ve çıraklara, haftada 8 saatten az olmamak üzere genel ve meslekî eğitime katılmaları için ücretli izin vermeyenlere, beceri eğitimini mesleğin özelliklerine göre usta öğretici gözetiminde yaptırmayanlara,
e) 13 üncü maddesine göre meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının örgün eğitim programlarından mezun olanlar ile kalfalık belgesi sahipleri dışında, 19 yaşından gün almamış kişileri çıraklık sözleşmesi yapmadan çalıştıranlar, aday çırak ve çırakları çalıştırmaya başlamadan önce bunların veli veya vasileri ya da reşit ise kendileri ile yazılı çıraklık sözleşmesi yapmayanlara,
f) 14 üncü maddesine göre çırakları, Bakanlıkça; bir aydan az üç aydan fazla olmamak üzere tespit edilmiş çıraklığa deneme dönemi ile başlatmayanlara, deneme döneminde çırağa ücret ödemeyenlere,
g) 15 inci maddesine göre aday çırak ve çırak çalıştırdıkları hâlde iş yerinde usta öğretici bulundurmayanlara,
h) 17 nci maddesine göre kalfalık belgesi bulunmayanları kalfa unvanı ile çalıştıranlara, üç ay önce başvurduğu hâlde kalfaya iş yeri çıkma izni vermeyenlere, çıkma izni olmadan kalfayı işe alan iş yerlerine,
ı) 20 nci maddesine göre teorik eğitim günlerinde öğrencileri ücretli izinli saymayanlara,
i) 22 nci maddesine göre işletmede beceri eğitimi başladıktan sonra personel sayısındaki azalma nedeniyle eğitime alınan öğrencilerin eğitimini devam ettirmeyenlere,
j) 25 inci maddesine göre aday çırak ve çırak ve öğrenciye; yaşına uygun asgarî ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödeyenlere, bunların eğitimleri sırasında iş yerinin kusuru nedeniyle meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı sorumluluğunun gereğini yapmayanlara,
k) 26 ncı maddesine göre aday çırak, çırak ve işletmede meslekî eğitim gören öğrencilere her yıl tatil aylarında bir ay ücretli izin vermeyenlere,
l) 28 inci maddesine göre ustalık belgesi bulunmayanları usta unvanı ile çalıştıranlara ve çalışanlara,
m) 30 uncu maddesine göre iş yeri açacaklardan ustalık belgesi istemeyen belediyeler ile iş yeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlara, iş yeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan ustalık belgesi istemeyen meslek odalarına, 18 yaşını tamamlamadan ustalık belgesi hakkını kullananlara,
n) Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde, bir iş yerinde, alanında yaptığı işe uygun meslekî eğitim almamış olanları istihdam eden işveren, işveren vekilleri ile yöneticilerine
ihtar cezası verilir. İhtarın tebliğinden itibaren 10 gün içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerden;
Kanunun; 9, 10, 25, 26 ve 28 inci maddelerine aykırı davrananlara asgarî ücretin bir aylık tutarı kadar, 12, 13, 14, 15, 17, 20, 22 ve 30 uncu maddelerine aykırı davrananlar ile sözleşmeyi tek taraflı ve haksız olarak fesheden işletmelere asgarî ücretin bir aylık tutarının üçte ikisi kadar para cezası verilir.
Bu maddede belirtilen asgarî ücret, 1475 sayılı İş Kanununun 33 üncü maddesine göre tespit edilen fiilin işlendiği tarihteki asgarî ücrettir.
Fiilin tekrarı hâlinde bu cezalar iki katına çıkarılır.
Fiilin sürmesi hâlinde ise meslekten geçici men cezası verilir.
Cezalar, mahallin mülkî amirince uygulanır.
Verilen para cezalarına karşın cezanın tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde yetkili Sulh Ceza Mahkemesinde itiraz edilebilir.
İtiraz edilmeyen cezalar kesinleşir.
İtiraz, verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
Para cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Kanunun 30 uncu maddesine aykırı olarak ustalık belgesi olmadan açılan iş yerleri, durumun öğrenilmesinden itibaren il meslekî eğitim kurulu ile ilgili makamların başvurusu üzerine mahallin mülkî amirince yedi gün içinde kapatılır.
(1) 29/06/2001 tarih ve 4702 sayılı Kanunun 22. maddesi ile, 3308 sayılı "Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununun" adı "Meslekî Eğitim Kanunu" olarak değiştirilmiş olup metne işlenmiştir.